Machtsgebruik.

Politiek is het instrument waarmee we de samenleving besturen en onderlinge verschillen op vreedzame wijze kunnen oplossen. Maar het overgrote deel van de bevolking lijkt politiek liever te vergelijken met het weer.

Het overkomt je, je mag er over mopperen op verjaardagen en in de kroeg, maar je moet je er verder niet mee bemoeien of druk over maken, want je kunt er toch niets aan veranderen.

In de politiek gaat ook over het uitoefenen macht. In Nederland staat tegenover elk systeem om macht uit te oefenen, een systeem om de macht te controleren en in toom te houden.

Niet zonder reden. Macht corrumpeert. Overal waar macht gebruikt wordt ligt (bij geen controle) machtsmisbruik op de loer. Van de gymcoach die zijn pupillen terroriseert, tot de globale onderneming die het milieu verwoest, om meer geld te kunnen verdienen.

Het ontbreekt ons zelden aan wet en regelgeving. Meestal gaat het om een gebrek aan wil om het machtsgebruik te controleren.

In onze democratie berust de macht bij het volk.

Indirect, omdat het volk haar macht heeft overgedragen aan afgevaardigden. Persoonlijk vindt ik dat een prima systeem. Zolang het overgrote deel van de bevolking nog steeds denkt, dat politieke macht vergelijkbaar is met de weersverwachting, zie ik geen voordeel in directe democratie.

Doordat het volk zijn macht heeft overgedragen is er een nieuwe groep machthebbers ontstaan. De afgevaardigden van het volk. Voor hen geldt, wat er voor alle andere machthebbers ook geldt, dat er op moet worden toegezien dat zij geen misbruik maken van hun macht.

Dat toezicht heeft de vorm van verkiezingen. Waarbij het volk zijn macht tot uitdrukking kan brengen door het kiezen van andere afgevaardigden. De vraag is alleen of dat voldoende is.

Op landelijk niveau wel, omdat de landelijke pers haar taak als medetoezichthouder op redelijke wijze vervult.

Op lokaal niveau is deze vorm van toezicht vrijwel geheel afwezig. Men beperkt zich tot het doen van verslag. Ofwel, het verspreiden van de opvattingen van lokale machthebbers. Met (zo nu en dan) een verslag over een afwijkende mening.

De afgelopen 10 jaar heb ik geprobeerd om dit lokale tekort aan toezicht aan te vullen met persoonlijke beschouwingen over gebruik van macht. Dat is me door de andere toezichthouders, de raadsleden en de lokale pers niet echt in dank afgenomen. Klaarblijkelijk zien beiden het als aantasting van hun alleenrecht.

Inmiddels ben ik het strijden moe geworden. Wat me nu nog rest is, zo lang als dit nog mogelijk is, me verzetten tegen een een specifieke vorm van machtsmisbruik.

Het geheim proberen te houden van gemaakte fouten in de uitvoering. Ook daarbij ondervind ik tot nu toe weinig steun van de andere toezichthouders. De gemeenteraad en de lokale pers.

De reden hiervoor heb ik in het verleden al aangegeven.

De “uitvoering” is het werk van bureaucraten. In Enkhuizen hebben de democratische krachten plaatsgemaakt voor de bureaucratische krachten.

Het verschil tussen beide is, dat een bureaucratische (en tevens hiërarchisch) systeem geen toezicht door “ondergeschikten” zal tolereren, terwijl een democratische systeem er op is gebaseerd.